Polityka jako sfera nacisku i oporu społecznego
cytuj
pobierz pliki
RIS BIB ENDNOTEWybierz format
RIS BIB ENDNOTEPolityka jako sfera nacisku i oporu społecznego
Data publikacji: 30.06.2023
Teoria Polityki, 2023, Nr 7/2023, s. 33 - 62
https://doi.org/10.4467/25440845TP.23.003.17516Autorzy
Polityka jako sfera nacisku i oporu społecznego
Istotą polityki jest nie walka o władzę, gra o wpływy pomiędzy partiami, sztuka rządzenia (jak w podejściu „kratocentrycznym”), lecz sprzeczność interesów, poglądów i dążeń dużych zbiorowości, wspólnot społecznych, artykulacja i reprezentacja interesów, nacisk na siły polityczne ze strony zbiorowości forsujących swoje wymagania i oczekiwania (to ujęcie „socjocentryczne”). Rządzący pozostają pod stałym i przemożnym naciskiem rozmaitych, zwłaszcza rozpowszechnionych w społeczeństwie przekonań i żądań, a ich próby narzucenia rządzonym swojej woli, wyegzekwowania podjętych decyzji zawsze powodują – w takiej czy innej skali, w określonym natężeniu – opor, ze strony rządzonych, jak i we własnym wewnętrznym kręgu. Opor zarówno zorganizowanych grup i wspólnot, jak i opor w żywiołowo zsynchronizowanych zrachowaniach, reakcjach masowych. Ma on znamiona oporu społecznego, jeśli cechuje się powszechnym zasięgiem i znaczeniem dla utrzymania równowagi społecznej, potwierdzenia lub zmiany układu sił. Wszelki wpływ – jako oddziaływanie społeczne lub stricte polityczne – polega na wywieraniu nacisku, to zaś oznacza pokonywanie oporu. Taki wniosek wynika z prakseologicznej teorii działań ludzkich. W artykule omawiane są pojęcia nacisku i oporu, nacisku i oporu społecznego oraz typowe formy tego nacisku i oporu.
Politics as a Sphere of Social Pressure and Resistance
The essence of politics is not the struggle for power, the game of influence between parties, the art of governing (as in the “crato-centric” approach), but the conflicting interests, views and aspirations of large collectivities, social communities, the articulation and representation of interests, the pressure on political forces from the collectivities pushing their demands and expectations (this is the “sociocentric” approach). The rulers remain under constant and overwhelming pressure of various, especially widespread beliefs and demands in society, and their attempts to impose their will on the ruled, to enforce the decisions made, always cause – on one scale or another, in a certain intensity – resistance, on the part of the ruled, as well as in their own inner circle. Resistance in both organized groups and communities and resistance in spontaneously synchronized behavior, mass reactions. It has the hallmarks of social resistance if it is characterized by widespread outreach and significance for maintaining the social balance, confirming or changing the balance of power. All influence – as social or strictly political impact – is about exerting pressure, which in turn means overcoming resistance. This conclusion follows from the praxeological theory of human action. The article discusses the concepts of pressure and resistance, social pressure and resistance, and typical forms of this pressure and resistance.
Alberoni, F. (2006). Sztuka rządzenia. Tłum. G.J. Kaczyński. Warszawa: Wydawnictwo Akademickie Dialog.
Anusz, A. (2001). Przytulisko. Kościół katolicki wobec opozycji politycznej w Polsce w latach1976–1980. Warszawa: Akces.
Arendt, H. (1998). O przemocy. Nieposłuszeństwo obywatelskie. Tłum. A. Łagocka, W. Madej. Warszawa: Fundacja Aletheia.
Bielska, E. (2013). Koncepcje oporu we współczesnych naukach społecznych. Główne problemy, pojęcia, rozstrzygnięcia. Katowice: Wydawnictwo Uniwersytetu Śląskiego.
Blumenkranz, C. (red.) (2012). Occupy! Sceny z okupowanej Ameryki. Tłum. B. Szelewa. Warszawa: Wydawnictwo Krytyki Politycznej.
Butler, J. (2016). Zapiski o performatywnej teorii zgromadzenia. Tłum. J. Bednarek. Warszawa: Wydawnictwo Krytyki Politycznej.
Canetti, E. (1996). Masa i władza. Tłum. E. Borg, M. Przybyłowska. Warszawa: Czytelnik.
Chodak, J. (2019). Rewolucje niezbrojne. Nowe scenariusze polityki kontestacji. Lublin: Wydawnictwo UMCS.
Chomsky, N. (2018). Siła i opinia. Tłum. M. Jedliński. Warszawa: Książka i Prasa.
Cialdini, R. (1994). Wywieranie wpływu na ludzi. Teoria i praktyka. Tłum. B. Wojciszke. Gdańsk: Gdańskie Wydawnictwo Psychologiczne.
Codogni, P. (2019). Walka bez przemocy. Na przykładzie oporu Palestyńczyków z Zachodniego Brzegu Jordanu wobec polityki Izraela. Warszawa: ISP PAN.
Cooke, P., Shepherd, B.H. (red.) (2015). Ruch oporu w Europie 1939–1945. Tłum. T. Prochenka, M. Wasilewski. Warszawa: Bellona.
della Porta, D., Diani, M. (2009). Ruchy społeczne. Wprowadzenie. Tłum. A. Sadza. Kraków: Wydawnictwo Uniwersytetu Jagiellońskiego.
Dobrosielska, A. (2017). Opor, oportunizm, współpraca. Prusowie wobec zakonu krzyżackiego w dobie podboju. Olsztyn: Towarzystwo Naukowe Pruthenia.
Drozdowski, R. (2009). Obraza na obrazy. Strategie społecznego oporu wobec obrazów dominujących. Poznań: Zysk i S-ka.
Dylus, A. (2016). „Służba (publiczna): cnota zapomniana”. W: A. Dylus. Polityka w perspektywie etycznej i religijnej. Warszawa: Wydawnictwo Uniwersytetu Kardynała Stefana Wyszyńskiego.
Engelmann, B. (1987). Równym krokiem marsz. Jak żyliśmy w Niemczech Hitlera. Wspomnienia z lat 1933–1939. Poznań: Wydawnictwo Poznańskie.
Friszke, A. (2007). Przystosowanie i opor. Studia z dziejów PRL. Warszawa: Towarzystwo „Więź”.
Gackowski, T. (2013). Władza na dywaniku. Jak polskie media rozliczają polityków? Nowy model komunikacji politycznej. Toruń: Wydawnictwo Adam Marszałek.
Gestmann, M. (2001). Sabotaż w miejscu pracy. Dlaczego pracownicy z rozmysłem szkodzą Twojemu przedsiębiorstwu i jak możesz temu zaradzić. Tłum. A. Krynicka. Kraków: Wydawnictwo Profesjonalnej Szkoły Biznesu.
Gros, F. (2019). Nieposłuszeństwo. Warszawa: Wydawnictwo Czarna Owca.
Grzegorczyk, A. (1984). Filozofia czasu próby. Warszawa: Instytut Wydawniczy „Pax”.
Gulczyński, M. (2010). Politologia. Podręcznik akademicki. Warszawa: Almamer Wyższa Szkoła Ekonomiczna.
Jarniewicz, J. (2019). Bunt wizjonerów. Kraków: Znak.
Kaczmarczyk, M.R. (2010). Nieposłuszeństwo obywatelskie a pojęcie prawa. Warszawa: Oficyna Naukowa.
Kaczmarek, B. (2001). „Polityka jako artykulacja interesów”. W: B. Kaczmarek (red.). Metafory polityki. Warszawa: Dom Wydawniczy Elipsa.
Karski, J. (2014). Tajne państwo: opowieść o polskim podziemiu. Kraków: Rosner i Wspólnicy.
Karwat, M. (2001). „Polityka jako zobowiązanie”. W: B. Kaczmarek (red.). Metafory polityki. Warszawa: Dom Wydawniczy Elipsa.
Karwat, M. (2004). „Polityka rzeczowa, stronnicza i metapolityka”. Studia Politologiczne, 8.
Karwat, M. (2018). „O niezbędnym dopełnieniu optyki kratycznej w naukach o polityce”. W: S. Sulowski (red.). Nauki o polityce 2.0. Kontrowersje i konfrontacje. Warszawa: Dom Wydawniczy Elipsa.
Kotarbiński, T. (1975). Traktat o dobrej robocie. Warszawa: Zakład Narodowy im. Ossolińskich.
Kotarbiński, T. (1999). Prakseologia. Część I. Wrocław: Zakład Narodowy im. Ossolińskich.
Kotarbiński, T. (2003). Prakseologia. Część II. Wrocław: Zakład Narodowy im. Ossolińskich.
Kozłowski, S. (2006). Swoboda działania polityka. Warszawa: Dom Wydawniczy Elipsa.
Krajewski, M. (2017). Incydentologia. Warszawa: Fundacja Nowej Kultury „Bęc Zmiana”.
Kruszewska, M. (2004). „Wróg wewnętrzny. Sabotaż pracowniczy”. Businessman, 5(158).
Krzywicki, L. (1965). „Istota zdarzenia społecznego”. W: T. Kowalik. Krzywicki. Warszawa: Wiedza Powszechna.
Łysiak, W. (1998). Wielka kontestacja. Folklor polityczny w PRL. Poznań: Pracownia Serwisu Oprogramowania.
Majewska, E. (2018). Kontrpubliczności ludowe i feministyczne. Wczesna „Solidarność” i czarne protesty. Warszawa: Książka i Prasa.
Marcjanik, M. (2001). W kręgu grzeczności. Wybór prac z zakresu polskiej etykiety językowej. Kielce: Wydawnictwo Akademii Świętokrzyskiej.
Mason, P. (2013). Skąd ten bunt? Nowe światowe rewolucje. Warszawa: Wydawnictwo Krytyki Politycznej.
Mikołajczyk, M., Karwat, M. (red.) (2017). Politologii model krytyczny. Kraków: Wydawnictwo Naukowe UP w Krakowie.
Młyniec, E. (2015). Opinia publiczna. Elementy teorii i praktyki politycznej. Toruń: Wydawnictwo Adam Marszałek.
Molęda-Zdziech, M. (1998). Obecna nieobecność. Aktorski bojkot telewizji i radia w stanie wojennym. Warszawa: Oficyna Naukowa.
Noelle-Neumann, E. (2004). Spirala milczenia. Opinia publiczna – nasza skora społeczna. Tłum. J. Gilewicz. Poznań: Zysk i S-ka.
Pawełczyk, P. (2000). Socjotechniczne aspekty gry politycznej. Poznań: Wydawnictwo Naukowe UAM.
Podgórecki, A. (1966). Zasady socjotechniki. Warszawa: Wiedza Powszechna.
Podgórecki, A. (red.) (1968). Socjotechnika. Praktyczne zastosowania socjologii. Warszawa: Książka i Wiedza.
Przastek, D. (2005). Środowisko teatru w okresie stanu wojennego. Warszawa: Oficyna Wydawnicza ASPRA-JR.
Pszczołowski, T. (1982). Dylematy sprawnego działania. Warszawa: Wiedza Powszechna.
Pszczołowski, T. (1978). Mała encyklopedia prakseologii i teorii organizacji. Wrocław: Zakład Narodowy im. Ossolińskich.
Pszczołowski, T. (1967). Zasady sprawnego działania. Warszawa: Wiedza Powszechna.
Rauszer, M. (2020). Bękarty pańszczyzny. Historia buntów chłopskich. Warszawa: Wydawnictwo RM.
Rauszer, M. (2021). Siła podporządkowanych. Warszawa: Wydawnictwa Uniwersytetu Warszawskiego.
Rutkowski, P. (2011). Nieposłuszeństwo wobec prawa. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN.
Rybicki, P. (1979). Struktura społecznego świata. Studia z teorii społecznej. Warszawa: Państwowe Wydawnictwo Naukowe.
Rydlewski, G. (2004). O skutecznym działaniu w polityce. Dziesięć przykazań nie tylko dla ludzi polityki. Warszawa: Dom Wydawniczy Elipsa.
Skórzyński, J. (2012). Siła bezsilnych. Historia Komitetu Obrony Robotników. Warszawa: Świat Książki.
Steinbach, P. (2001). Opor – sprzeciw – rezystencja. Postawy społeczności niemieckiej w Trzeciej Rzeszy a pamięć zbiorowa. Poznań: Wydawnictwo Poznańskie.
Sunstein, C. (2006). Sprzeciw w życiu społeczeństw. Warszawa: Wydawnictwo Sejmowe.
Szutta, A. (2011). Obywatelskie nieposłuszeństwo. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe Semper.
Thoreau, H.D. (2006). Obywatelskie nieposłuszeństwo. Tłum. H. Cieplińska. Poznań: Dom Wydawniczy Rebis.
Tyszka, J. (red.) (1998). Obywatelski protest i karnawał uliczny. Serbia, 17 listopada 1996 – 20 marca 1997. Poznań: Wydawnictwo Fundacji Humaniora.
Walicki, A. (2003). „Ideologia narodowa powstania styczniowego”. Przegląd, 3.
Wnuk-Lipiński, E. (2005). Socjologia życia publicznego. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe Scholar.
Woś, R. (2017). To nie jest kraj dla pracowników. Warszawa: Grupa Wydawnicza Foksal.
Wyka, K. (2010). Życie na niby. Kraków: Universitas.
Załęski, G. (wybór i opr.) (1958). Satyra w konspiracji. Warszawa: Wydawnictwo MON.
Znamierowski, C. (1957). Oceny i normy. Warszawa: Państwowe Wydawnictwo Naukowe.
Znamierowski, C. (1988). Szkoła prawa. Rozważania o państwie. Warszawa: Oficyna Naukowa.
Żyro, T. (2004). Wstęp do politologii. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN.
Informacje: Teoria Polityki, 2023, Nr 7/2023, s. 33 - 62
Typ artykułu: Oryginalny artykuł naukowy
Tytuły:
Polityka jako sfera nacisku i oporu społecznego
Politics as a Sphere of Social Pressure and Resistance
Uniwersytet Warszawski, ul. Krakowskie Przedmieście 30, 00-927 Warszawa, Polska
Publikacja: 30.06.2023
Status artykułu: Otwarte
Licencja: CC BY
Udział procentowy autorów:
Korekty artykułu:
-Języki publikacji:
Polski